Ankiety pracownicze - jak dobrać odpowiednią SKALĘ BADAWCZĄ?

Wracamy z tematem kwestionariuszy do badań! Jak wszyscy wiemy - badać trzeba, a więc temat pozostaje niezmiennie aktualny. Jedną z najłatwiejszych metod mierzenia skuteczności działań komunikacji wewnętrznej jest ankieta, a każda ankieta posiada swój indywidualny kwestionariusz. Aby jednak wyniki ankiet dało się porównywać, do naszych kwestionariuszy dobieramy odpowiednie skale badań. I to właśnie w tym, Wam dzisiaj pomożemy! Nadążacie? Czytajcie dalej, a z naszą pomocą dobór skal przyjdzie Wam łatwiej niż myślicie!

Korzystając z podziału i wyjaśnień zaproponowanych przez dr Jarosława Grobelnego z UAM, przyjrzymy się rozmaitym skalom badawczym, które można wykorzystać do badań w swojej organizacji. Każda z nich ma swoje zastosowania i specyfikę, a po przeczytaniu tego artykułu powinniście mieć nie tylko większą świadomość opcji do wyboru, ale również tego w którym momencie każdą z tych opcji wykorzystać.

Jarosław Grobelny - doktor psychologii i doradca personalny, wspiera iComms w zakresie merytoryki i analityki, naukowo zajmuje się m.in. zastosowaniem psychometrii we wspieraniu decyzji podejmowanych w organizacjach. Odpowiada także za poprawność ankiet audytowych w agencji PinPoint.

Skala nominalna

Przygodę ze skalami rozpoczynamy od skali nominalnej - jednego z najprostszych typów pomiaru, w którym osoba ankietowana ma wybrać któreś z zaproponowanych jej wyznaczonych kategorii. Zastosowanie tej skali sortuje wypełniające je osoby w konkretne kategorie. Warto zadbać, żeby pytanie uwzględniło wszystkie dla nas istotne opcje.

Podstawowym rodzajem skali nominalnej jest skala dychotomiczna, w której są tylko dwie kategorie, np. odpowiedzi typu TAK i NIE. Ten rodzaj pozwala nie tylko podzielić odpowiadających na dwie kategorie, ale również potraktować ich odpowiedzi jako wartości liczbowe (0 i 1), które można potem rozpatrywać jako wartości na skali interwałowej.

Wariantów odpowiedzi możemy tworzyć jednak wiele, zgodnie z naszymi potrzebami. Poniżej znajdziecie przykład pytania, w którym występują 4 kategorie do wyboru.

Skala Likerta

Drugim wyborem z naszej list jest  jedna z najpopularniejszych skal używanych w badaniach komunikacji wewnętrznej. Jej nazwa pochodzi od nazwiska twórcy - Rensisa Likerta. Zazwyczaj 5 lub 7 stopniowa. Dzięki niej możemy zbadać stosunek do stwierdzenia zawartego w pytaniu, uzyskując odpowiedź w jakim stopniu dana osoba się z nim zgadza.

Pamiętaj! W skali Likerta niemożliwa jest ocena, czy kolejne stopnie na skali są od siebie odległe o taki sam dystans (czy różnica między “nie zgadzam się” a “raczej się nie zgadzam” jest taka sama jak między “nie mam zdania” a “raczej się zgadzam”)

Skala numeryczna

W tej skali osoba ankietowana ustosunkowuje się wybierając numer na skali, np. jakiś od 1 do 7. Tym samym odległość między danymi stwierdzeniami jest wprost zależna od wybranego numeru i łatwiej wyprowadzać wnioski wprost, niż w przypadku skali Likerta. W skali numerycznej zazwyczaj cyfry/liczby, które ma do wyboru ankietowany odnoszą się do realnych policzalnych wydarzeń, konkretnej ilości, jak w przykładzie poniżej:

Skala częstości

Jest to skala, dzięki której możemy zbadać postrzeganą przez ankietowaną osobę częstość występowania danego zjawiska/sytuacji. W efekcie pozwala to ułatwić decyzje dotyczące koncentracji na danych działaniach. Otrzymujemy bowiem jasną odpowiedź na pytanie czy powinniśmy zintensyfikować, ograniczyć lub pozostawić na tym samym poziomie to, co robimy.

Dyferencjał semantyczny (na szczęście nazywany też skalą Osgooda 🙂)

Nie zniechęcajcie się! Ta skomplikowana nazwa, kryje pod sobą bardzo przydatny rodzaj skali, dzięki której zdobędziecie cenne informacje! Skala ta pozwala pozyskać dane dotyczące emocjonalnego nastawienia pracowników do konkretnego przedmiotu. W skrócie: osoba ankietowana umieszcza swoją odpowiedź na skali, której dwa bieguny stanowią przeciwne sobie określenia danego tematu, zjawiska, marki, etc. Wybierając liczbę na osi osoba ankietowana określa swoje stanowisko zgodne z jej subiektywnymi odczuciami względem tematu.

Skala z etykietami

Umożliwia ona odniesienie się do danego pytania na skali, którą można opisać na kilka sposobów. Dzięki widocznej osi wyboru i konkretnym wartościom usytuowanym na krańcach jesteśmy w stanie dokładniej poznać nastawienie do danego zagadnienia. Zazwyczaj etykiety do wyboru tworzymy za pomocą cyfr lub pól rozciągniętych na osi, tak jak na poniższym przykładzie. Niekiedy etykiety występują również w formie liter ułożonych w porządku alfabetycznym.

Ranking

W przypadku rankingu osoby ankietowane proszone są o uszeregowanie poszczególnych słów, które są według nich najbardziej zgodne, pasujące do podmiotu pytania. Pozwala to na wyszczególnienie najbardziej widocznych w danym temacie cech, np.

Wymuszony wybór - z pulą punktów

Alternatywą dla metody rankingu jest wymuszony wybór z pulą punktów. W tej skali respondenci są proszeni o ulokowanie 100 punktów wśród elementów należących do danego zjawiska. W tym przypadku uzyskane dane są liczbowe, co pozwala na pełniejszą analizę statystyczną.

Skala przymiotnikowa

To już ostatnia z naszych propozycji skal, które możecie wykorzystać w badaniach swojej organizacji. W tym przypadku osoby ankietowane mają wybrać przymiotniki najbardziej według nich pasujące do poruszanego w pytaniu tematu. W ten sposób pracownicy tworzą spektrum cech, poprze które postrzegają elementy działalności organizacji. Ważne, by w szeregach określeń do wyboru znajdowały się przymiotniki o różnym nacechowaniu, tak jak w przykładzie poniżej.

I jak? Temat nieco rozjaśniony? Mamy nadzieję, że z naszą ściągą łatwo dopasujecie odpowiednie skale do Waszych badań, a tworzenie kwestionariuszy nie będzie przyprawiało Was o ból głowy. W końcu ankiety pracownicze to dla nas, komunikatorów wewnętrznych, źródło nieocenionej wiedzy o środowisku, w którym pracujemy! Mierzmy efekty naszych działań, bo dzięki wnioskom z badań jesteśmy w stanie usprawniać to, co robimy - a przecież o to właśnie chodzi!

Zastanawiasz się jaki jest następny krok przy badaniach komunikacji wewnętrznej? Sprawdź, jak zachęcić swoich pracowników do wypełnienia ankiety, tak by uzyskać jak najwięcej głosów:

https://icomms.pl/jak-zachecic-pracownikow-do-wypelnienia-ankiety/

Przy tworzeniu tego artykułu korzystaliśmy z tych źródeł:

https://help.pointerpro.com/en/support/solutions/articles/35000042302-survey-scale

https://www.surveylab.com/pl/blog/odpowiednia-skala-oceny-pytan/

https://www.mbaknol.com/research-methodology/measurement-scales-in-research-methodology/